بررسی سیر تحولات کالبدی و گونه شناسی بافت سکونتگاه های غیر رسمی اسلامشهر

اسکان غیررسمی را می توان به فضای خاصی از زندگی اطلاق کرد که در جهات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی، حقوقی، سابقه استقرار و نحوه شکل گیری با بخش های مجاور تفاوت اساسی دارد. هدف اصلی این پژوهش گونه شناسی ساخت و بافت و سیر تحول کالبدی سکونتگاه های غیررسمی اسلامشهر است. جهت دستیابی به این هدف ابتدا به شناسایی بافت های موجود در اسلامشهر پرداخته شده است. با توجه به شاخص های تعیین شده جهت گونه شناسی بافت، در شهر اسلامشهر 5 گونه بافت شناسایی شده است که از بین آنها گونه های 1 تا 4 به نوعی بافت غیر رسمی محسوب می شوند و هر یک از آنها ویژگی ها و مشخصات متفاوت و منحصر به فردی دارند. گونه های بافت شناسایی شده حاکی از این امر است که سکونتگاه مورد بررسی از بافت یکپارچه ای برخوردار نمی باشد. با توجه به مجموع مشخصات ساختمانی مطرح شده در هر یک از چهار گونه غیر رسمی می توان گفت با حرکت از گونه 1 به سمت گونه 2 و گونه 4 ، شاهد وضعیت قابل قبول تری از مشخصات و ویژگی های ساختمانی هستیم و بر مطلوبیت آنها افزوده می شود. علاوه بر این گونه 3 نیز که در حال شکل گیری است مشخصات ساختمانی شبیه به گونه 1 را دارد. بررسی وضعیت ساختار فضایی بافت و میزان رعایت سلسله مراتب در بین آنها ، نشان دهنده میزان مطلوبیت وضعیت ساختار فضایی بافت است. وضعیت گونه ها بر اساس وضعیت ساختار فضایی از مطلوب ترین به نا مطلوب ترین عبارتند از : گونه 4، گونه 2، گونه 1 و گونه 3. ساختار فضایی این بافت ها نشان داد که با گذشت زمان ساختار فضایی از انسجام بیشتری برخوردار گردیده است. علاوه بر موارد مطرح شده، وضعیت تراکم، ریزدانگی و سازه نیز در بافت بهبود یافته است. این امر حاکی از تاثیر طرح های توسعه شهری بر بهبود وضعیت کالبدی شهر است. در نهایت باید گفت که بافت گونه 1، 2 و 4 در 5 پهنه از شهر در مجاورت یکدیگر شکل گرفته اند که این امر نمایانگر یک سیر گذار کالبدی در شکل گیری بافت است. در این گذار کالبدی بافت های غیر رسمی از شکل ارگانیک خارج شده و به سمت نوعی نظم حرکت کرده اند.